Φόβος, Διαταραχή Άγχους και Υποχονδρίαση στην περίοδο του κορωνοϊού

Project Description

της ΣΟΦΙΑΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

«Και ο πιο μεγάλος φόβος μου φοβάται, φοβάται μην και δεν τον φοβηθώ» (Aγγελάκας)

• Πώς να ανησυχείς με τον σωστό τρόπο

Η πανδημία βέβαια, είναι ένα γεγονός, άρα το να φοβόμαστε και να έχουμε άγχος, θυμό, θλίψη σε λογικά πλαίσια είναι φυσιολογικό. Πολλές φορές όμως ο φόβος -στην ουσία- είναι μια αγχώδης διαταραχή που μπορεί να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά της εμμονής και της υποχονδρίασης. Ο ανελέητος βομβαρδισμός ειδήσεων και των μέσων κοινωνικών δικτύων για τις δραματικές επιπτώσεις του νέου κορωνοϊού, η ραγδαία  αύξηση των κρουσμάτων και όλες εκείνες οι απαισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον μπορεί να αυξήσουν την  απόγνωση, την πίεση, τη θλίψη και το άγχος ενός ατόμου.

Ο φόβος της αρρώστιας από την πανδημία του covid-19 είναι η συχνότερη ανησυχία που αναφέρουν οι σπουδαστές κάθε ηλικίας του Κοινωνικού Πανεπιστημίου Ενεργών Πολιτών (ΚΠΕΠ). Το Κ.Π.Ε.Π. είναι ένας μη κερδοσκοπικός εκπαιδευτικός φορέας που βρίσκεται στον όγδοο χρόνο λειτουργίας του, σε 14 πόλεις σε όλη τη χώρα, και εκτός από την εκπαίδευση σε θέματα ψυχολογίας,  έχει να κάνει και με την σωματική, ψυχική αλλά και κοινωνική υγεία του ατόμου. Επίσης παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στους συμμετέχοντες καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Μέσα από όλα αυτά ενισχύεται και ο φόβος για τον ιό, ο φόβος μήπως νοσήσουμε εμείς, μήπως νοσήσει κάποιο σημαντικό για εμάς άτομο από την οικογένειά μας, μήπως πεθάνει, μήπως μείνει μόνος και απομονωμένος, ο φόβος του να μην ξέρει τι να κάνει, ο φόβος για το άγνωστο, ο φόβος για το πότε θα τελειώσει αυτή η ιστορία αφού ο κίνδυνος επιδημίας από μόνος του αναστατώνει τον ψυχισμό μας, καθώς αποκαλύπτει  την αδυναμία μας μπροστά στον άγνωστο ιό. Ο ιός προκαλεί άγχος επειδή είναι αόρατος και απρόβλεπτος, δεν γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί η πανδημία.

Συνέπεια των παραπάνω είναι οι άμεσες επιπτώσεις στην ψυχική, στην σωματική και κοινωνική μας υγεία, η ψυχική δυσφορία και το αίσθημα της μη συναισθηματικής σταθερότητας και ασφάλειας, που από μικρά παιδιά βιώνουμε και που έχουμε και ανάγκη ως ενήλικες για να λειτουργήσουμε στην καθημερινότητά μας.

Η ανησυχία μίας μεγάλης μερίδας ανθρώπων, κυρίως όσων ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, είναι δίχως αμφιβολία δικαιολογημένη. Πότε όμως χάνεται η ισορροπία; Πότε το φυσιολογικό άγχος γίνεται πανικός; Εμμονή; Πότε ο φόβος της λοίμωξης μπορεί να ανατρέψει τις φυσιολογικές ψυχολογικές αντιδράσεις με αποτέλεσμα την εκδήλωση απροσδόκητων συμπεριφορών και ψυχοσωματικών εκδηλώσεων;

Ο φόβος γεννάει το άγχος και το άγχος με τη σειρά του μας δυσκολεύει να ηρεμήσουμε και να αναπνεύσουμε καλά, μπορεί να δημιουργήσει ταχυπαλμίες και να επηρεάσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Στη συνέχεια το άγχος μετατρέπεται σε πανικό και όταν υπάρχει πανικός τα λογικά, τα “σκεπτόμενα” μέρη του εγκεφάλου σταματούν να λειτουργούν σωστά, με αποτέλεσμα παρορμητικές και παράλογες συμπεριφορές.

Ενίοτε, όλοι οι άνθρωποι, είναι απολύτως αναμενόμενο, να ανησυχούν για την υγεία τους, για ορισμένους όμως αυτή η ανησυχία διογκώνεται σε βαθμό που μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότατες δυσκολίες στον καθημερινό τρόπο λειτουργίας τους. Σε μια προσπάθεια να αποσαφηνιστούν τα όρια ανάμεσα στον πραγματικό φόβο και το έντονο παράλογο άγχος θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα:

Οι πρόγονοι μας φοβόντουσαν τα άγρια ζώα. Ο Φόβος ήταν αυτό που τους κράτησε ζωντανούς μέσα στο εχθρικό περιβάλλον που βρίσκονταν. Δεν είχαν τον χρόνο να αναρωτηθούν ή να συλλογιστούν. Είχαν στη διάθεσή τους ελάχιστο χρόνο, για να επιλέξουν ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο: «Να επιτεθούμε ή να φύγουμε;» Η αδρεναλίνη τους ανέβαινε και τους κινητοποιούσε, τους έδινε δύναμη, ενέργεια και γρηγοράδα και ετοιμότητα. Οι φλέβες και οι αρτηρίες τους συστέλλονταν ταυτόχρονα,  οι  σφυγμοί τους ανέβαιναν και οι άμυνες του οργανισμού τους ενισχύονταν.

Αυτή η σωματική αντίδραση μπροστά στον ολοφάνερο άμεσο, κίνδυνο, ήταν φόβος – ο ίδιος φόβος στον οποίο βασιζόμαστε και σήμερα αλλά τα περισσότερα από αυτά που εμείς ονομάζουμε «φόβο» είναι κάτι άλλο. Είναι άγχος, αντίδραση, όχι στον ίδιο τον κίνδυνο, αλλά σε αναμενόμενους  και υποτιθέμενους κινδύνους.

Ο κάτοικος των σπηλαίων σωστά ανησυχούσε μη γίνει γεύμα κάποιου ζώου. Αυτό που εκείνος αισθανόταν ήταν πραγματικός φόβος. Ενώ  στη σύγχρονη εποχή οι άνθρωποι όταν αγχωνόμαστε για κάτι που ίσως συμβεί μελλοντικά – όταν λέμε για παράδειγμα: «Δεν θα τη γλιτώσω, θα κολλήσω κι εγώ!!!».

Πραγματικός φόβος εκδηλώνεται, όταν κατεβαίνουμε από μια επικίνδυνη κατηφόρα με το αυτοκίνητο και τα φρένα του δε λειτουργούν. Τότε πραγματικά έχουμε φόβο γιατί ξέρουμε ότι κινδυνεύει η ζωή μας και το βλέπουμε και το βιώνουμε εκείνη τη στιγμή, είναι ένα πραγματικό γεγονός. Ακολουθούν τα σωματικά συμπτώματα του άγχους: η αδρεναλίνη  ανεβαίνει,  οι φλέβες και οι αρτηρίες μας συστέλλονταν ταυτόχρονα, αρχίζει  η εφίδρωση, η ταχυπαλμία, η διαστολή των οφθαλμών, ο κόμπος στο στομάχι και πολλά άλλα.  Όταν βρεθούμε πάλι στην ευθεία, και ο λόγος του φόβου εκλείψει, τα συμπτώματα σταματούν να υπάρχουν. Με τον τρόπο αυτό προσπαθούμε να διαχωρίσουμε μια πραγματική κατάσταση από τον  παράλογο φόβο, ο οποίος, ως μια αγχώδης εμμονική διαταραχή πιθανόν να εξελίσσεται σε κρίσεις πανικού και υποχονδρίαση χωρίς  πραγματικό αίτιο,  και το χειρότερο είναι ότι όλα τα ψυχοσωματικά συμπτώματα παραμένουν δεν φεύγουν όπως όταν συνέβη με το πραγματικό αίτιο  και το αυτοκίνητο που σταμάτησε στην ευθεία. Παραμένουν τα συμπτώματα και μας εξουθενώνει.

Επιπλέον όλο αυτό το άγχος μας εξαντλεί. Δεν μπορούμε ούτε να το βάλουμε στα πόδια αλλά ούτε και να αντισταθούμε, γιατί δεν υπάρχει κάτι από το οποίο πρέπει να γλυτώσουμε, είναι στο μυαλό μας όλα. Καθόμαστε μ’ έναν κόμπο στο στομάχι και προεξοφλούμε μελλοντικούς κινδύνους: «Θα αρρωστήσω!!  Θα τη γλιτώσω;  Τι θα κάνω;»

• Τι συμβαίνει; Από πού προέρχονται οι παράλογες συμπεριφορές;

Στην τρέχουσα περίοδο του κορωνοϊού, όπου συναντάται η ανάγκη για συνεχή προσοχή, για απόσταση και προσωπική υγιεινή εμφανίζονται συχνά φαινόμενα υποχονδρίασης και ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών προκειμένου να καταφέρουμε να είμαστε ασφαλείς. Το μυαλό μας μπορεί να υπερεκτιμήσει τον κίνδυνο και την ικανότητά μας να τον αντιμετωπίσουμε και να έχει σοβαρές επιπτώσεις σε κάποια άτομα, στα οποία ο φόβος του κορωνοϊού, για διάφορους λόγους, βρήκε πρόσφορο έδαφος να ριζώσει βαθιά.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο κορονοϊός έχει ξυπνήσει κάποια «αρχαϊκά αντανακλαστικά» που συνδέονται με τραυματικά γεγονότα που έχει βιώσει το ανθρώπινο είδος στη διάρκεια της ιστορίας μας. Υπάρχει μια μεγάλη συλλογική αναφορά σε σημαντικά τραυματικά γεγονότα όπου υπήρξε έλλειψη, μεγάλες επιδημίες ή πιο πρόσφατα πόλεμος ή φυσικές καταστροφές. Όλα αυτά βρίσκονται στο συλλογικό ασυνείδητο και έτσι δημιουργείται ασυναίσθητα ο φόβος της στέρησης. Ο τελευταίος λειτουργώντας ως παράγοντας δημιουργεί συναισθήματα και ένστικτα χωρίς λογική.

Κάποιοι άλλοι παράγοντες που ενισχύουν αυτές τις «παράλογες» συμπεριφορές είναι η αβεβαιότητα για το μέλλον. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος δεν ξέρει πότε θα τελειώσει και ποια θα είναι η συνέχεια σε συνδυασμό με τον περιορισμό και τη μη ελευθερία κινήσεων γεννάει το συναίσθημα του τρόμου στον άνθρωπο.  Το άθροισμα όλων των παραπάνω παράγει στη συνέχεια «συμπεριφορά όχλου», κάνουμε πράγματα τα οποία οι ίδιοι αποκαλούμε παράλογα και μη σκεπτόμενα επειδή μας επηρεάζει το γεγονός ότι η πλειοψηφία το κάνει. Για παράδειγμα λέμε ότι είναι ανόητο να πάμε για ψώνια για να γεμίσουμε τα ντουλάπια μας με ζυμαρικά και χαρτικά, όταν όμως βλέπουμε τον κόσμο να ψωνίζει με μανία  και ράφια να αδειάζουν νιώθουμε ότι θα πρέπει να αγοράσουμε και εμείς κάποια γιατί δεν θα μείνει τίποτα για εμάς και έτσι δημιουργούμε μια έλλειψη.

Σιγά σιγά οι άνθρωποι αναπτύσσουν συμπεριφορικές διαταραχές και τρομερό άγχος σε σημείο που πλέον μπορεί να μην ελέγχεται. Έτσι μπορεί να φτάσουμε σε σημείο διαταραχής άγχους ασθένειας και ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Η υποχονδρίαση, που πλέον αποκαλείται διαταραχή άγχους ασθένειας, χαρακτηρίζεται από την επίμονη ενασχόληση του ατόμου με την πιθανότητα ότι πάσχει από σοβαρή νόσο ή ότι θα εκδηλώσει κάποια σοβαρή νόσο. Η διαταραχή προκαλεί έντονη δυσφορία και δυσλειτουργικότητα σε πολλαπλά πεδία της καθημερινής ζωής. Ο ασθενής δεν εμφανίζει σωματικά συμπτώματα, αλλά βασανίζεται έντονα από ανησυχία μήπως υποφέρει από κάποια πάθηση παρά τις ιατρικές διαβεβαιώσεις για το αντίθετο και τον εκτεταμένο κύκλο ιατρικών εξετάσεων στον οποίον υποβάλλεται. Τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων μπορεί να τον ανακουφίσουν προσωρινά, αλλά μόλις εμφανιστεί κάποιο νέο σωματικό σύμπτωμα χωρίς σημασία ξεκινά εκ νέου ένας κύκλος άγχους, εξετάσεων και ιατρικών ενημερώσεων.

Τα άτομα αντιλαμβάνονται έντονα τα συμπτώματα του σώματος, πραγματικά ή μη, και δίνουν μεγάλη προσοχή σε αυτά. Έτσι ξεκινά ένας φαύλος κύκλος, καθώς τότε η παραγωγή αδρεναλίνης αυξάνεται, πράγμα που σημαίνει ότι η καρδιά αρχίζει να χτυπά δυνατά και δημιουργείται εφίδρωση από το αίσθημα φόβου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό λοιπόν η ερμηνεία των συμπτωμάτων να γίνεται με σωστό τρόπο από τους ειδικούς και όχι με αποφυγή τους και προσωπική διάγνωση μέσω διαδικτύου ή βιβλίων ή γνωστών.

Σε μερικούς ανθρώπους με κατάλληλο υπόβαθρο, η πανδημία μπορεί να είναι αυτή που για πρώτη φορά θα προκαλέσει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αφού πυροδοτεί ή αναζωπυρώνει φοβίες. Όταν δημιουργείται δηλαδή η αίσθηση του φόβου για μόλυνση, αυτή οδηγεί σε υπερβολικά «τελετουργικά» καθαριότητας στο σπίτι ή στο σώμα, χωρίς όμως την ψυχική μας εκφόρτιση. Αυτή η κατάσταση λοιπόν είναι πιθανό να εμφανιστεί σε αυτήν την περίοδο που διανύουμε. Παρόλα αυτά, πρέπει να θυμόμαστε να παρατηρούμε τι είναι πραγματικό και σε ποιο βαθμό, γιατί οι πραγματικές δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν, είναι μόνο οι φανταστικές αυτές που είναι ανίκητες. Και γιατί στο τέλος αντί για σωματική μόλυνση θα έχουμε πάθει συναισθηματική μόλυνση.

Η διαταραχή άγχους ασθένειας αντιμετωπίζεται με μεγάλη προσπάθεια όχι μόνο του ίδιου του ατόμου αλλά και του περιβάλλοντος γύρω του, που νιώθει επίσης ψυχική κόπωση αλλά και θυμό από τη συμπεριφορά του ατόμου καθώς δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς τους συμβαίνει. Η στάση του περιβάλλοντος ωθεί το άτομο να μην μοιράζεται σταδιακά τις σκέψεις του με τους δικούς του ή οδηγείται σε σύγκρουση μαζί τους. Για αυτό η προσπάθεια χρειάζεται να είναι συλλογική. Το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαταραχή αυτή είτε με ψυχοθεραπεία γνωσιακής -συμπεριφοριστικής προσέγγισης είτε με φαρμακευτική αγωγή. Και κάποιες φορές μάλιστα, μπορεί να γίνει συνδυασμός των δύο. Το περιβάλλον χρειάζεται να είναι υποστηρικτικό και υπομονετικό γιατί η  θεραπεία δεν είναι πάντα εύκολη.

• Πώς αντιμετωπίζετε το άγχος και το φόβο ώστε να παραμείνει  σε λογικά επίπεδα;

Αφορμή για τη δημιουργία του Κοινωνικού Πανεπιστημίου Ενεργών Πολιτών αποτέλεσαν τα ευρήματα έρευνας της κ. Χατζηνικολάου για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που εκδηλώνουν οι Έλληνες πολίτες, στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με την έρευνα, η κατάσταση αυτή έχει έντονες ψυχοσωματικές επιδράσεις στο ίδιο το άτομο, στα μέλη μιας οικογένειας, τα ζευγάρια, τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες, τη στιγμή, μάλιστα, που η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, όσον αφορά τις δομές που προσφέρουν συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη. Αυτός ήταν και ο λόγος για τη δημιουργία του Κ.Π.Ε.Π., τη διαμόρφωση σχετικών θεματικών ενοτήτων και ετήσιων προγραμμάτων, με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχεται συμβουλευτική υποστήριξη και τεχνικές διαχείρισης σε όλους τους συμμετέχοντες.

Στους τρόπους διαχείρισης της κατάστασης, οι οποίοι είτε προτείνονται μέσω της συμβουλευτικής υποστήριξής μας από τον φορέα μας, είτε μαθαίνονται από την εκπαιδευτική διαδικασία, οι σπουδαστές ενθαρρύνονται να συνειδητοποιήσουν τα συμπτώματα που η ανησυχία και ο φόβος δημιουργούν στο σώμα τους. Παράλληλα προτείνονται και εφαρμόζονται συγκεκριμένες τεχνικές όπως η εκμάθηση αναπνοών, η δραματοθεραπεία, η μουσικοθεραπεία και οι αφηγηματική τεχνική, όπως  και τα θεραπευτικά παραμύθια, προκειμένου οι άνθρωποι να καταφέρουν μέσα από ένα ρόλο να εξωτερικεύσουν συναισθήματα και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΕΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΣΩΣΤΟ ΤΡΟΠΟ:

1.ΚΑΤΑΝΟΗΣΕ ΤΟΥΣ ΦΟΒΟΥΣ ΣΟΥ

• Πάρτε για παράδειγμα το φόβο. Τις περισσότερες φορές, ο φόβος είναι κι αυτός ένα φίλτρο.
• Οι μόνοι φόβοι με τους οποίους γεννιόμαστε, είναι στην πραγματικότητα ο φόβος μήπως πέσουμε, το κενό που νιώθουμε όταν βγαίνουμε στον κόσμο και το αντανακλαστικό ξάφνιασμα στο άκουσμα δυνατών θορύβων. Αργότερα μαθαίνουμε όλους τους άλλους, τους επίκτητους φόβους,- και πολλοί από αυτούς είναι χρήσιμοι και απαραίτητοι, για να επιβιώνουμε σε επικίνδυνες καταστάσεις.
• Ο κόσμος στον οποίο ζούμε διαμορφώνεται ανάλογα με το πώς τον βλέπουμε. Για τον έναν, το μέλλον είναι ένα χωράφι άδειο. Για τον άλλον, ένα χωράφι για όργωμα. Στην πλειοψηφία μας, δεν γεννιόμαστε ούτε αισιόδοξοι ούτε απαισιόδοξοι. Ο ένας έχει μάθει να βλέπει κινδύνους, ενώ ο άλλος έχει μάθει να βλέπει ευκαιρίες και να είναι πιο αισιόδοξος, ότι θα πάνε καλά στην περίοδο της πανδημίας τα πράγματα αρκεί να τηρούμε τα μέτρα προστασίας.
• Τις περισσότερες φορές οι ανησυχίες μας εξαφανίζονται μόλις τις εξετάσουμε προσεκτικά επειδή ακριβώς δύσκολα εξακολουθούμε να φοβόμαστε όταν εξετάσουμε αυτό που μας ανησυχεί, όταν δούμε δηλαδή τις στεναχώριες μας κάτω από το πρίσμα του: «Δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια. Είμαι τόσο τρομοκρατημένος στη σκέψη ότι θα κολλήσω κι εγώ τον ιό».

Αναρωτηθείτε:

«Ποιο λοιπόν είναι το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί; »

«Γιατί πιστεύω πως μπορώ να κολλήσω;»

«Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να προστατευτώ;»

«Πρώτη φορά μου συμβαίνει να έχω τέτοιου είδους φόβους;»

2.ΑΝΕΛΑΒΕ ΔΡΑΣΗ

• Δεν υπάρχει τίποτα που να ανακουφίζει από το άγχος, γρηγορότερα απ’ ότι η δράση. Τις περισσότερες φορές μόλις εξετάσουμε προσεκτικά τα προβλήματά μας, θα βρούμε τι πρέπει να κάνουμε:
• «Τι μπορώ να κάνω τώρα, για να προετοιμαστώ για το μέλλον»;
• Συχνά απαιτείται πρακτική προσπάθεια, όπως π.χ. μάσκα, όχι σωματική επαφή, αντισηπτικά, υγιεινή διατροφή και άσκηση, να ενδυναμώσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα!!!

3.ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΜΕ ΨΥΧΙΚΑ

• Επικεντρωνόμαστε στο παρόν, ζούμε τη στιγμή και την κάθε μέρα ξεχωριστά όσο καλύτερα μπορούμε. Αποδεχόμαστε τα συναισθήματα που βιώνουμε, όπως: φόβο, λύπη, θυμό, κλπ. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι απολύτως φυσιολογικά σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία.
• Ελέγχουμε τις γνώσεις μας. Μία αιτία της υποχονδρίασης είναι η έλλειψη κατανόησης για τη λειτουργία των σωματικών αισθήσεων και των προειδοποιητικών σημαδιών. Αυτή η έλλειψη γνώσης μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνεία των σημάτων που στέλνει το σώμα.
• Ενσυνειδητότητα: Αφουγκραζόμαστε αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα στο σώμα μας και όχι αυτό που φοβόμαστε ότι θα συμβεί. Μην αυξάνουμε περαιτέρω τον πανικό μας με τρομακτικές σκέψεις.
• Υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας πως τα έντονα σωματοποιημένα συμπτώματα που νιώθουμε δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία υπερβολή των φυσιολογικών σωματικών συμπτωμάτων που αισθάνεται ο κάθε άνθρωπος όταν βιώνει στρες.
• Φρόντισε το σώμα σου: Η πρόληψη (δηλαδή να ακολουθούμε τις οδηγίες διεθνών οργανισμών υγείας με τήρηση υγιεινών συνηθειών) είναι πάντα κάτι που μπορεί να μας προφυλάξει από οποιαδήποτε έξαρση άγχους για την υγεία μας.
• Οι θετικές δραστηριότητες μπορούν να μειώσουν την αίσθηση ανασφάλειας για την υγεία μας, αφού αυτές μπορούν να ισχυροποιήσουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα αλλά και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας. Ανακάλυψε νέα χόμπυ. Συμπληρώνουμε στο ημερολόγιο πόσο ευγνώμονες είμαστε κάθε μέρα για τουλάχιστον δύο πράγματα.
• Συνδέσου με άλλους: Μοιραζόμαστε αυτό που σκεφτόμαστε ή αυτό που βιώνουμε με δικούς μας ανθρώπους ώστε να εκφρασθούμε και τελικά να αποφορτισθούμε συναισθηματικά.
• Φρόντισε τη σκέψη σου: Δοκιμάζουμε τεχνικές χαλάρωσης για τη μείωση του άγχους και την αύξηση της ευεξίας. Προτεινόμενες ιδέες είναι η τεχνική της προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης και η μέθοδος της ενσυνειδητότητας. Για παράδειγμα: αναπνοές βαθιές, σταματάς, σκέφτεσαι όμορφα πράγματα που θα κάνεις το καλοκαίρι.

• Μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα μαθήματα στην πανδημία

Υπολογίζεται ότι από την αρχή της λειτουργίας του φορέα, τα προγράμματα του ΚΠΕΠ έχουν παρακολουθήσει πάνω από 5.000 σπουδαστές, ηλικίας από 18 έως 80 ετών, ανεξάρτητα από μορφωτικό ή κοινωνικό επίπεδο ή οικονομική κατάσταση. Για τα μαθήματα συνεργαζόμαστε με  πάνω από 100 διακεκριμένους επιστήμονες από  ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα, το κοινωνικό φαινόμενο του Κοινωνικού Πανεπιστημίου Ε.Π. αγκαλιάστηκε, σε μικρό χρονικό διάστημα, από πολλές περιοχές της Ελλάδας ως ανάγκη για στήριξη και ευχαριστούμε όλους τους σπουδαστές μας, συνεργάτες μας και φίλους του Κ.Π.Ε.Π. Ιδιαίτερη έμφαση, επίσης, δίνεται στην ενεργό συμμετοχή των σπουδαστών στη διαδικασία του μαθήματος, την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και τη διευκόλυνση της άμεσης επικοινωνίας με τους εισηγητές.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως ήταν φυσικό, εκδηλώθηκε ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την παρακολούθηση των μαθημάτων, τα οποία γίνονται κυρίως διαδικτυακά. Υπάρχει σίγουρα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα μαθήματα του Κοινωνικού Πανεπιστημίου, σε σχέση με το παρελθόν, δεδομένου και ότι υπάρχει και μεγαλύτερη ανάγκη των ανθρώπων για επαφή και επικοινωνία. Χάσαμε την επαφή, τις αγκαλιές, το γέλιο, την ξενοιασιά, τα δεδομένα μας, ίσως και το κουράγιο μας, γεγονός που αποτυπώνεται και στη συμμετοχή και στον τρόπο έκφρασης των ανθρώπων στις διαδικτυακές μας συναντήσεις και είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε ότι  ανήκουμε σε μια ομάδα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές!!!

Το Κοινωνικό Πανεπιστήμιο Ενεργών Πολιτών είναι ένα όμορφο ταξίδι ζωής. Σε αυτό πραγματοποιούνται δεξιότητες ζωής αλλά και γνώσεις, τεχνικές διαχείρισης και επίλυσης των προβληματικών καταστάσεων μας αλλά είναι σημαντικό να γίνουμε και ενεργοί πολίτες γιατί αν μάθουμε να έχουμε αυτοέλεγχο και αυτοσεβασμό, σίγουρα θα σεβόμαστε και τους ανθρώπους γύρω μας και το περιβάλλον.  Συνεργαζόμαστε και συμπορευόμαστε με την Ακαδημία Εθελοντισμού για την ενδυνάμωση του συνειδητοποιημένου πολίτη.

Οι άνθρωποι είμαστε δυνατοί, ενωμένοι ΚΑΙ  θα νικήσουμε κάθε δύσκολη συνθήκη!!!